Toplumlar insanlık tarihi boyunca ekonomik büyüme ve kalkınmanın sunduğu yüksek gelişmişlik ve refah düzeyinin izini sürmüştür. Bilgiyi üretme, yayma ve kullanma yeteneği ise ekonomilerin gelişmesini ve refahın temin edilmesini sağlayan unsurlar arasındaki önceliğini günümüze kadar korumuştur. İnovasyon ve girişimcilik faaliyetleri, ekonominin şekillenmesinde oldukça önemli bir etkiye sahiptirler. Bahsi geçen faaliyetlerin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi için eksiksiz işleyen, sürdürülebilir ve dinamik bir girişim ekosisteminin oluşturulması gerekir. Girişim sermayesi yatırım fonları da (GSYF) girişim ekosisteminin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu yazımda GSYF’lerin avantajlarına, inovasyona, girişimlere ve ekonomiye sunduğu katkılara değinmek istedim.

GSYF YAPISININ YATIRIMCILAR AÇISINDAN AVANTAJLARI

GSYF yapısı SPK tarafından uluslararası genel teamüller ve standartlara uygun yatırım yapmaya imkân verecek şekilde esnek, şeffaf ve denetlenebilir şekilde tasarlanmıştır. Proje veya sektör bazlı olarak hızlıca kurulabilecek GSYF’lerde farklı yatırımcılar bir arada hareket edebilir, karar alma süreçlerine katılabilir, fonun yatırımdan çıkışını beklemeden paylarını farklı yatırımcılara satarak çıkış yapabilirler. GSYF’ler yatırım süreçlerinde hukuki, vergisel, finansal, teknik ve ticari çok yönlü inceleme (due diligence) çalışmalarını alanında tecrübeli danışmanlardan hizmet olarak almakta, hisse alım sözleşmelerinde ve şirket ana sözleşmesinde yer alacak hakları profesyonelce planlamaktadırlar. Bireysel yatırım yapılması halinde erişilmesi güç ve maliyeti yüksek olabilecek bu hizmetlere GSYF yatırımcıları kolaylıkla erişmiş olurlar. Bu sayede kaynaklar verimli ve profesyonelce kullanılmış olur.

İNOVASYONA SUNDUĞU KATKILAR

GSYF’ler mevcut sorunlara yenilikçi çözümler üretmeyi hedefleyen, belirli bir vizyon ve plan ortaya koyan girişimlere yatırım yaparlar. Bu yatırımlar ile yapay zeka, veri ve görüntü işleme, artırılmış sanal gerçeklik, biyoteknoloji, otonom araçlar ve robotlar, nesnelerin interneti ve blokzincir gibi ekonomileri dönüştürebilecek alanların geliştirilmesine öncülük ederler. GSYF’ler bilgi ve teknoloji temelli yenilikçi fikirler ışığında ortaya çıkmış ürün ve hizmetlerin ticarileşmesine ve ölçeklenmesine destek olurlar. Bu sayede girişim sermayesi yatırımları, diğer finansal yatırım yöntemlerinden ayrışarak inovasyonun önündeki engellerin büyük ölçüde aşılmasına olanak sağlarlar. Günümüzde yenilikçi ürün ve hizmetler geliştirerek bulunduğu pazarı dönüştürmüş pek çok uluslararası şirket farklı aşamalarda girişim sermayesi yatırımları almıştır. Bu şirketler de rekabetçiliklerini koruyabilmek için inovasyona önemli yatırımlar yaparlar. Örnek vermek gerekirse, ABD’de girişim sermayesi desteği alan şirketlerin 1979 yılında inovasyona neredeyse hiç bütçe ayırmadığı bilinirken günümüzde bu bütçenin yüz milyar dolar seviyesini aştığı tahmin edilmektedir.

GİRİŞİMLERE SAĞLADIĞI OLANAKLAR

Girişimler, yeniliğin sosyal ve ekonomik faydaya dönüştürüldüğü yapılardır. Almış oldukları yatırım sayesinde gelişme ve büyüme evrelerinde finansmana erişim açısından daha az zorlukla karşılaşarak olgunluk seviyesine emin adımlarla ilerlemeyi hedeflerler. GSYF’ler yatırımın yanı sıra girişimlere genellikle stratejik yönetim, hukuk, pazarlama, insan kaynakları ve finans yönetimi gibi uzmanlık alanları başta olmak üzere çeşitli danışmanlık ve yönlendirme desteklerinde bulunurlar. Girişimcilere sağlanan katkılar, girişimin büyüme stratejilerinin belirlenmesinden; kurumsal yönetim anlayışının benimsenmesine, faaliyetlerinin gözetiminden, denetimine; girişim sermayesi fonlarının sahip olduğu ilişki ağından istifade ettirmekten, ilave finansman kaynaklarına erişiminin kolaylaştırılmasına kadar geniş bir alanı kapsar. Girişimler, kendilerine sunulan destekler sayesinde başarılı bir şekilde yönetilerek büyüyebilir, nihayetinde küresel çapta faaliyet yürütebilecek kapasitelere ulaşabilirler. Ülkemizde GSYF’lerden yatırım almayı başaran girişimlerin 2021 yılının ilk çeyreğinde %26 oranında artış gösterdiğini ve alınan yatırım tutarının toplamda 500 milyon doları geçtiğini belirterek bu tutarın ekosistemimiz için rekor niteliğinde olduğunun da altını çizmek isterim.

EKONOMİYE SUNULAN KATKILAR

Toplumsal refah artışı ve sürdürülebilir ekonomik kalkınma en temelde beşeri kaynaklara, katma değerli üretime, ekonomik ve teknolojik bağımsızlığa, küresel rekabet gücüne, inovasyon, girişimcilik atılımlarına ve teknolojik altyapıya sıkı sıkıya bağlıdır. GSYF’ler enerji, sağlık, finans, tarım, savunma ve daha birçok farklı sektörün teknolojik dönüşümünü gerçekleştirme potansiyeline sahip girişimlere yatırım yaparlar. Girişim sermayesi yatırım fonları bu yönüyle teknoloji ve yenilik temelli yeni endüstrilerin kurulmasına, gelişmesine ve milli servetin yurt içerisinde kalarak artmasına olanak sağlarlar. GSYF’ler birleşme, satın alma ve halka arz yolu ile girişimlerden çıkış yaparlar. İleri yatırım turlarında birleşme ve satın alma faaliyetleri çerçevesinde ülkeye yabancı yatırımcıları da çekerek direk sermaye girişini artıran rol oynarlar. Halka arz yolu ile yatırımdan çıkış yapıldığında ise sermaye piyasalarının derinlik kazanmasına ve bireysel yatırımcıların tasarruflarını değerlendirmesine olanak sağlarlar. GSYF’lerin yatırım yaptığı girişimler, daha hızlı büyüyerek ekonomilerin gelişmesi için ihtiyaç duyulan nitelikli insan gücünün yetiştirilmesine ve istihdam edilmesine olanak sağlıyor. Örneğin, bu alanın öncüsü ABD’de girişim sermayesi yatırım fonu almış şirketler, gayri safi yurt içi hasılanın yaklaşık %20’ini üretirken özel sektör istihdamının da %11’ini sağlamaktadırlar. Ülkemizde 2021 Mart sonu itibariyle toplamda 6 milyar TL aktif büyüklüğüne sahip 53 adet GSYF bulunurken, GSYF’lerin yatırım yaptığı girişimler, geçtiğimiz yıl sonuna kıyasla 2021›in ilk 3 ayında öz kaynaklarını %60’dan fazla arttırırken, bu girişimler tarafından sağlanan istihdam ise %70’e yakın bir artış kaydetmiştir. Ülkemizde henüz gelişmekte olan GSYF’ler ümit vaat eden bir büyüme sağlarken, ilerleyen zamanlarda ekonomimize daha belirgin bir şekilde katkılar sunacaklardır. Önümüzdeki yıllarda inovasyonları girişimcileri aracılığıyla hızlı şekilde ve de küresel çapta ekonomik faydaya dönüştürebilen ülkeler her açıdan daha müreffeh hale geleceklerdir. Bu küresel yarışta biz de varız. Genç ve dinamik nüfusumuzla da giderek daha çok söz sahibi olacağız.